Điều trị đau thắt lưng – đau thần kinh tọa hiện nay có nhiều phương pháp. Có thể điều trị nội khoa đơn thuần hoặc kết hợp vật lý trị liệu và châm cứu. Hiện có thể tiêm thẩm phân giảm đau đưới hướng dẫn siêu âm.

1. Tiêm thẩm phân giảm đau cột sống dưới hướng dẫn siêu âm là gì?

Tiêm thẩm phân giảm đau cột sống dưới hướng dẫn siêu âm là kỹ thuật đưa thuốc vào khoang ngoài màng cứng vùng thắt lưng để điều trị các chứng đau rễ thần kinh thắt lưng - cùng dưới hướng dẫn của máy siêu âm. Đây là một kỹ thuật đơn giản và rất có hiệu quả trong nhiều trường hợp đau cấp tính.

2. Chỉ định và chống chỉ định tiêm thẩm phân giảm đau cột sống

- Tiêm thẩm phân giảm đau cột sống dưới hướng dẫn siêu âm được chỉ định khi bệnh nhân đau đám rễ thần kinh.

- Chống chỉ định Tiêm thẩm phân giảm đau cột sống dưới hướng dẫn siêu âm gồm: 

+ Viêm, loét, nhiễm khuẩn vùng tiêm.

+ Tổn thương nặng cột sống : viêm đốt sống, ung thư đốt sống...

+ Rối loạn đông máu, đang dùng thuốc chống đông.

+ Các chống chỉ định liên quan đến thuốc: loét dạ dày tiến triển, chảy máu đường tiêu hóa, tiểu đường khó kiểm soát.

3. Cách thức thực hiện tiêm thẩm phân giảm đau cột sống dưới hướng dẫn siêu âm 

- Tư thế người bệnh tùy từng vị trí có thể nằm nghiêng ở trạng thái thư giãn, lưng quay ra ngoài sát thành giường, chân co vào ngực để làm cong giãn đoạn cột sống thắt lưng.

- Vị trí chọc kim Khoang liên đốt L5- S1.

- Tiến hành kỹ thuật

 Sát khuẩn:- Bác sĩ rửa tay bằng dung dịch sát khuẩn, đeo găng vô trùng.

+ Điều dưỡng sát khuẩn vùng tiêm 2 lần bằng cồn iốt, sau đó sát khuẩn lại lần 3 bằng cồn 70

+ Chọn vị trí chọc kim: thầy thuốc dùng ngón cái bàn tay trái ấn dọc theo các mỏm gai vùng thắt lưng, xác định khoảng liên đốt L5- S1 (tương đương đường liên mào chậu), siêu âm xác định đúng vị trí và đường vào.

+ Chọc kim vào khoang ngoài màng cứng: cầm kim chọc dò, đưa nhanh kim qua da ở khoang liên đốt L5- S1 sau đó nhẹ nhàng đưa dần vào, sau khi qua dây chằng vàng sẽ có cảm giác kim bị hẫng, dừng lại, rút nòng kim nếu không có dịch chảy ra thì kiểm tra xem kim đã vào đúng vị trí ngoài màng cứng chưa.

+ Kiểm tra kim đã đúng vị trí ngoài màng cứng.

+ Bơm thuốc vào khoang ngoài màng cứng: khi đã đảm bảo chắc chắn kim vào khoang ngoài màng cứng, bơm từ từ khoảng 3ml Hydrocortison acetate hoặc 40mg Depomedrol.

+ Rút kim, ép cầm máu tại chỗ, sát khuẩn lại, dùng gạc vô khuẩn băng vết chọc.

4. Theo dõi sau thủ thuật

- Để người bệnh nằm nghỉ khoảng 10- 15 phút trên giường.

- Không rửa nước vào vùng tiêm trong vòng 24 giờ, bóc băng gạc sau 24 giờ, tránh các động tác quá mạnh trong những ngày đầu sau điều trị.

5. Tai biến biến chứng có thể gặp

* Trong lúc tiến hành thủ thuật Chọc vào khoang dưới nhện và đưa thuốc vào dịch não tủy. Thường không gây khó chịu cho người bệnh. Một số người bệnh có thể thấy tê bì hai chân hay bí tiểu tạm thời,

cần để người bệnh nghỉ ngơi và giải thích để người bệnh yên tâm.

Để tránh sai sót này cần rút nòng kim đợi xem dịch não tủy có chảy ra không trước khi bơm thuốc vào. 

Chảy máu tại chỗ tiêm: dùng bông gạc ấn chặt trong 10 phút.

 Sốc: có thể xảy ra do tâm lý người bệnh hoặc do tác động của thủ thuật. Xử trí theo phác đồ chống sốc, truyền dịch, ủ ấm.

* Tai biến sau thủ thuật

- Nhiễm khuẩn gây viêm màng não mủ. Đây là một tai biến rất nghiêm trọng. Biểu hiện lâm sàng bằng sốt cao, các dấu hiệu cơ năng và thực thể của hội chứng màng não.

- Xử trí: xét nghiệm dịch não tủy. Điều trị kháng sinh.

- Dự phòng: tuân thủ tuyệt đối quy tắc vô trùng.

Bác sĩ Nguyễn Công Duy

---