1. Thận đa nang là gì?

Bệnh thận đa nang (Polycystic kidney disease – PKD) là một rối loạn di truyền, trong đó các cụm u nang phát triển bên trong thận, khiến thận tang dần kích thước và suy giảm chắc năng theo thời gian.

U nang là những túi trong không ung thư, có chứa chất lỏng. Các u nang có kích thước khác nhau và chúng có thể phát triển rất lớn. Sự xuất hiện của nhiều u nang hoặc u nang lớn có thể gây hỏng thận.

Bệnh cũng có thể gây ra u nang phát triển tại gan và các bộ phận khác trong cơ thể. Thận đa nang có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm huyết áp cao và suy thận.

2. Dấu hiệu nhận biết

Bệnh thận đa nang được đặc trưng bởi sự xuất hiện của nhiều nang ở cả hai quả thận. Triệu chứng ban đầu thường là không đặc hiệu, bệnh nhân tình cờ phát hiện được bệnh trong lần khám sức khỏe định kỳ hoặc siêu âm ổ bụng. Một số bệnh nhân chỉ xuất hiên triệu chứng lâm sang khi nang đã lớn và kèm theo biến chứng. Nếu đau cấp tính, có thể là do chảy máu trong nang, nhiễm khuẩn nang, tắc nghẽn đường tiết niệu. Đau dưới hạ sườn phải hoặc đau vùng thận 2 bên, đau âm ỉ, nặng tức. Bệnh nhân có biểu hiện rối loạn tiểu tiện, có thể nhiễm trùng đường tiểu ngược dòng gây đái buốt, đái rắt hoặc tiểu tiện ra máu do nhiễm trùng nang hoặc chảy máu năng hoặc do sỏi

3. Biến chứng của thận đa nang là gì?

Các biến chứng liên quan đến bệnh thận đa nang gồm:

• Huyết áp cao: Được xem là một biến chứng phổ biến của bệnh thận đa nang. Nếu không được điều trị, huyết áp cao có thể gây tổn thương them cho thận va làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Tăng huyết áp có thể xảy ra sớm ngay cả khi chưa có suy thận.
• Mất chức năng thận: Là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh thận đa nang. Gần một nửa số người mắc bệnh bị suy thận ở độ tuổi 60. Thận đa nang có thể cản trở chức năng của thận vốn giữ cho chất thỉa khoogn bị tích tụ đến mức gây hại (nhiễm độc niệu). Khi bệnh nặng hơn, có thể dẫn đến bệnh thận giai đoạn cuối. Khi ấy cần phải lọc thận liên tục hoặc cấy ghép để kéo dài tuổi thọ.
• Đau mạn tính: Đau là một triệu chứng phổ biến đối với những người bị bệnh thận đa nang. Đau thường xảy ra ở hông hoặc lưng. Cơn đau cũng có thể liên quan đến nhiễm trùng đường niệu, dỏi thận hoặc bệnh ác tính.
• Sự phát triển của u nang trong gan: Khả năng phát triển nang gan đối với những người bị bệnh thận đa nang tang lên theo tuổi tác. Trong khi cả nam và nữ đều phát triển u nang thì phụ nữ thường phát triển u nang lớn hơn. Nội tiết tố nữ và đa thai có thể góp phần vào sự phát triển của nang gan
• Phát triển chứng phình động mạch trong não: Phình mạch não có thể gây chảy máu (xuất huyết) nếu túi phình bị vỡ. Người bị bệnh thận đa nang có nguy cơ cao bị chứng phình động mạch và ngược lại, người có tiền sử gia đình bị chứng phình động mạch có nguy cơ cao bị thận đa nang.
• Các biến chứng khi mang thai: Mang thai thành công đối với hầu hết phụ nữ mắc bệnh thận đa nang. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, những người có nguy cơ bị cao huyết áp hawojc suy giảm chức năng thận trước khi mang thai, có thể phát triển một chứng rối loạn đe dọa tính mạng gọi là tiền sản giật.
• Bất thường van tim
• Chảy máu trong nang gây tiểu máu đại thể: Tiểu máu địa thể thường xảy ra sau các chấn thương. Chảy máu quanh thận hiếm khi xảy ra, nếu có thường do chấn thương làm vỡ nang.
• Nhiễm khuẩn: Đây là lý do chính khiến người bệnh phải nhập viện. Vi khuẩn tới thận thuận theo đường ngược dòng. Nếu nhiễm khuẩn nang, nang sẽ tang kích thước và gây đau. Khám có thận to, ấn vào cảm thấy đau
• Sỏi thận
• Ung thư thận
• Suy thận
• Thiếu máu
• Tăng acid uric máu

 4. Các phương pháp chẩn đoán thận đa nang là gì?

Chẩn đoán thận đa nang dựa vào:

• Tiền sửa gia đình
• Chụp Xquang: Thấy hình ảnh thân hai bên to, bờ thận không đều. Kỹ thuật này cần lưu ý đối với phụ nữ đang mang thai
• Siêu âm: Thấy hình ảnh hai thận to, có nhiều nang kích cỡ khác nhau ở cả vùng vỏ và tuỷ thận. Đây là phương pháp chẩn đoán phổ biến, an toàn đối với cả phụ nữ đang mang thai, chi phí rẻ. Tuy nhiên phương pháp này phụ thuộc nhiều vào tay nghề, kinh nghiệm của bác sĩ thực hiện kỹ thuật.

• Chụp MSCT có tiêm thuốc cản quang: Phương pháp được ưu tiên các bác sĩ sử dụng trong việc đánh giá, chẩn đoán các bệnh lý đường tiết niệu. Tuy nhiên, người đang có thai hoặc người bệnh có tiền sử dị ứng với thuốc cản quang cần đặc biệt lưu ý.

 

Chụp MRI: Phương pháp an toàn, không xâm lấn, mang lại nhiều giá trị trong bệnh lý thận đa nang. Tuy nhiên giá thành cao.

Kỹ thuật gen xác định bất thường ở đầu xa nhánh ngắn của nhiễm sắc thể 16.

 5. Thận đa nang có điều trị được không?

Điều trị thận đa nang bao gồm điều trị các triệu chứng và biến chứng sau đây trong giai đoạn đầu:

• Huyết áp cao: Kiếm soát huyết áp cao có thể trì hoãn sự tiến triển của bệnh và làm chậm tổn thương thận. Kết hợp chế độ ăn ít natri, ít chat béo có hàm lượng protein và calo vừa phải mà không hút thuốc, tang cường tập thể dục và giảm căng thẳng có thể giúp kiểm soát huyết áp cao. Tuy nhiên, thuốc thường là cần thiết để kiểm soát huyết áp cao. Các loại thuốc được gọi là thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) hoặc thuốc ức chế thụ thể angiotensin II (ARB) thường được sử dụng để kiểm soát huyết áp cao.
• Giảm đau: Kiểm soát cơn đau của bệnh thận đa nang bằng các loại thuốc giảm đau. Đối với một số người, cơn đau nghiêm trọng hơn và liên tục, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để loại bỏ u nang nếu chúng đủ lớn để gây áp lực và đau đớn.
• Nhiễm trùng bàng quang hoặc thận: Điều trị kịp thời các bệnh nhiễm trùng bằng kháng sinh là cần thiết để ngăn ngừa tổn thương thận.
• Đái máu: Cần uống nhiều nước để pha loãng có thể giúp ngăn ngừa cục máu đông hình thành trong đường tiết niệu.
• Suy thận: Nếu suy thận giái đoạn cuối cần lọc máu và ghép thận.

6. Các biện pháp phòng ngừa thận đa nang

• Nếu mắc bệnh thận đa nang cà đang cân nhắc có con, bạn nên tìm đến bác sĩ di duyền để được tư vấn và đánh giá nguy cơ truyền bệnh cho con cái.
• Không ít trường hợp mắc bệnh trong nhiều năm nhưng không biết. Vì thế, nếu nhận thấy sự phát triển của một số dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thận đa nang, hãy tìm đến các cơ sở y tế đủ tin cậy để thăm khám. Nếu bạn có người thân như cha mẹ, anh chị em hoặc con cái mắc bệnh thận đa nang, hãy thực hiện việc tầm soát chứng rối loạn này.
• Giữ cho thận khỏe mạnh có thể giúp ngăn ngừa một số biến chứng của bệnh thận đa nang. Một trong những cách quan trọng nhất bạn có thể bảo vệ thận là giữ cho huyết áp ổn định.

Một số mẹo để kiểm soát huyết áp:

- Uống thuốc huyết áp theo chỉ định của bác sĩ.

- Duy trì một chế độ ăn ít muối, ăn nhiều trái cây, rau và ngũ công nguyên hạt.

- Duy trì cân nặng hợp lý.

- Nếu như bạn hút thuốc, hãy bỏ thuốc lá trước khi quá muộn.

- Hạn chế sử dụng rượu bia.

- Luyện tập thể dục thể thao. Duy trì ít nhất 30p hoạt động thể chất vừa phải mỗi ngày.

Đa phần người bị bệnh thận đa nang phát hiện tình cờ khi đi khám sức khỏe định kỳ, vì thế hãy tập thói quen khám định kỳ 3-6 tháng 1 lần để luôn đảm bảo có một sức khỏe tốt. Hệ thống y tế MEDLATEC với rất nhiều cơ sở trải dài trên toàn quốc tự tin mang lại những trải nghiệm tuyệt vời cho người bệnh.

CN Nguyễn Văn Thuấn

  

---