Vừa qua, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC có tiếp nhận một nữ bệnh nhân V.T.L, 73 tuổi. Bệnh nhân có tiền sử hút nhiều thuốc lá. Khoảng 1 tháng nay, bệnh nhân cảm giác vướng ở cổ, không sút cân, không ho, đại tiểu tiện bình thường, xét nghiệm máu có tăng Cyfra 21-1. Ngay lập tức, bệnh nhân được bác sĩ chỉ định một số xét nghiệm để chẩn đoán như: nội soi, siêu âm, chụp CLVT,... Kết quả chụp cắt lớp vi tính vùng cổ có tiêm thuốc cản quang cho thấy có hình ảnh khối u giàu mạch dưới niêm mạc vùng xoang lê bên trái kèm theo nhiều hạch to vùng cổ bên trái, trong đó có một số hạch hoại tử trung tâm. Kết luận bệnh nhân bị ung thư vòm họng.

Hình ảnh bệnh nhân chụp CLVT vùng cổ có tiêm thuốc tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC

Vậy, làm thế nào để có thể nhận biết sớm ung thư vòm họng để có phương án điều trị kịp thời, hiệu quả?

1. Ung thư vòm họng là gì?

Ung thư vòm họng là một căn bệnh rất nguy hiểm. Bệnh có phát triển tại họng làm bệnh nhân dễ nhầm lẫn với các bệnh lý đường hô hấp nên chủ quan, khi phát hiện thường đã ở giai đoạn muộn và diễn biến nhanh chóng.

Ở Việt Nam, tỷ lệ người mắc ung thư vòm họng là 12%, chiếm một tỷ lệ khá cao so với các bệnh ung thư khác. Trong số đó có tới 70% bệnh nhân mắc ung thư vòm họng phát hiện bệnh ở giai đoạn cuối khiến cho việc điều trị trở nên rất khó khăn.

Ung thư vòm họng thường xuất hiện ở nam với. Đây cũng là dạng ung thư phổ biến nhất ở nước ta trong những năm gần đây.

2. Nguyên nhân gây ra ung thư vòm họng là gì?

Vòm họng là phần cao nhất của họng. Hiện nay, các nhà khoa học chưa thể xác định chính xác nguyên nhân dẫn đến loại bệnh ung thư này nhưng đã xác định được nhiều yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Các yếu tố này bao gồm:

• Nhiễm virus EBV hoặc HPV
• Môi trường sống bị ô nhiễm (thường xuyên tiếp xúc với khói, bụi, chất độc hại)
• Thói quen ăn uống: Ăn nhiều thực phẩn muối như trứng muối, cá muối, dưa cà muối,...
• Uống nhiều bia rượu, hút thuốc lá
• Yếu tố di truyền: Người có người thân trong gia đình bị ung thư vòm họng thì có nguy cơ bị bệnh cao hơn người bình thường
• Tuổi tác: Càng lớn tuổi thì nguy cơ mắc bệnh càng cao.

3. Dấu hiệu của ung thư vòm họng

Giai đoạn đầu hay còn gọi là giai đoạn ủ bệnh, trong giai đoạn này, khối u bắt đầu hình thành một cách âm thầm, sau đó xuất hiện các triệu chứng giống các bệnh đường hô hấp như ngạt mũi, ù tai, đau đầu thoáng qua làm người bệnh chủ quan.

 - 3.1 Đau rát họng, khản tiếng

+ Biểu hiện này chứng tỏ khối u đang phát triển gây tổn thương niêm mạc và các cấu trúc vùng hầu họng, kết quả gây cảm giác đau khi nói hoặc nuốt. Tiếp sau đó, cổ họng bắt đầu đau rát nặng hơn dẫn đến hiện tượng khản tiếng thậm chí là mất tiếng. Các triệu chứng trên tuy dễ nhầm lẫn nhưng có thể phân biệt với các bệnh hô hấp khác bằng 1 đặc điểm chung đó là thường đau ở cùng một bên cổ họng, tăng dần và dùng thuốc điều trị không đỡ

+ Do đó, người có các triệu chứng trên về đường hô hấp thì nên chú ý thêm các triệu chứng phân biệt. Nếu đã tự dùng thuốc điều trị các bệnh như cảm cúm, đau họng,... mà không khỏi, thời gian kéo dài 3 tuần nên thì nên đến cơ sở chuyên khoa để tầm soát bệnh ung thư vòm họng. Hệ thống y tế MEDLATEC là một trong những địa chỉ tin cậy để bệnh nhân có thể đến thăm khám và sàng lọc bệnh.

 - 3.2 Ngạt mũi: Triệu chứng điển hình ung thư vòm họng là ngạt mũi một bên, lúc đầu ngạt từng lúc, có thể kèm theo chảy máu mũi. Có biểu hiện này là khối u phát triển ra phía trước, trực tiếp chèn ép vào lỗ sau, hoặc phối hợp làm nặng thêm các bệnh hô hấp như nhiễm trùng hay viêm mũi.

 - 3.3 Ho có đờm: Biểu hiện ho trong ung thư vòm họng là ho có đờm và dai dẳng. Các loại thuốc chữa ho, cảm cúm chỉ làm giảm triệu chứng nhất thời.

 - 3.4 Đau đầu: Cơn đau đầu mang tính chất âm ỉ và xuất hiện từng cơn. Vì cơn đau chỉ mang tính chất thoáng qua, mức độ nhẹ nên ít làm người bệnh bận tâm đến và chủ quan.

 - 3.5 Ù tai: Biểu hiện là ù một bện tai, lúc bị ù cảm giác như nghe tiếng ve kêu bên tai.

 - 3.6 Nổi hạch: Người bị ung thư vòm họng vó nổi hạch vùng cổ, dùng tay sờ vào 2 vị trí hạch dưới cằm có thể phát hiện dễ dàng. Những hạch này không nhỏ đi như đối với bệnh lý viêm nhiễm thông thường mà phát triển to lên và gây cảm giác đau nhức. Nhìn chung, các triệu chứng này tương tự với các bệnh hô hấp thông thường.

 - 3.7 Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân

+ Nếu sụt cân nhiều trong thời gian ngắn, bệnh nhân cần nhanh chóng thăm khám và sàng lọc để tìm ra nguyên nhân các bệnh lý lành tính và cả bệnh lý ác tính.

+ Tuy nhên, nếu để ý kỹ sẽ phát hiện trong ung thư vòm họng, việc sổ mũi hay đau rát họng thường chỉ tập trung ở một bên cổ họng, có biểu hiện lâu dài nên uống thuốc thường không có tác dụng. Người có nguy cơ mắc bệnh cần lưu ý theo dõi bệnh và đi khám ngay nếu các triệu chứng diễn ra dai dẳng không khỏi.

4. Các phương pháp chẩn đoán bệnh ung thư vòm họng là gì?

Việc ứng dụng các trang thiết bị, máy móc hiện đại trong thăm khám lâm sàng và tầm soát giúp việc chẩn đoán và điều trị ung thư vòm họng trở nên nhánh chóng và chính xác hơn

1. - Thăm khám: Bác sĩ sẽ tiến hành quan sát từ đầu tới cổ để kiểm tra xem các hạch. Sau đó, người bệnh được đề nghị há miệng ra để thăm khác các cơ quan trong miệng như lưỡi, vòm họng.
2. - Xét nghệm EBV: Theo thống kê, virus EBV có liên quan đến khoảng 90% ca bệnh ung thư vòm họng. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc xét nghiệm nồng độ EBV trong huyết tương có ý nghĩa trong việc sàng lọc, tầm soát nguy cơ ung thư vòm họng. Nồng độ EBV có thể tăng cao trong ung thư vòm họng giai đoạn sớm chưa có triệu chứng.

1. - Nội soi
2. + Đối với các ca bệnh nghi ngờ mắc ung thư vòm họng, các bác sĩ sẽ tiến hành nội soi tai mũi họng. Đây là phương pháp chẩn đoán quan trọng và phổ biến nhất, giúp bác sĩ quan sát vùng vòm họng bắt mắt thường, phát hiện các tổn thương nghi ngờ để sinh thiết khi có chỉ định.
3. + Từ hình ảnh mà máy nội soi cung cấp, các tổn thương, viêm nhiễm, loét dưới lớp niêm mạc vùng vòm họng sẽ được hiển thị rõ ràng, từ đó có thể tiến hình sinh thiết làm giải phẫu bệnh khi nghi ngờ. Mẫu bệnh phẩm sinh thiết từ khối u được lấy ra sau đó được gửi đến phòng giải phẫu bệnh để xét nghiệm định loại giải phẫu bệnh, mức độ mô bệnh học,....

1. - Chụp Xquang: Từ hình ảnh chụp X quang có thể xác định các chỉ tiết liên quan đến khối u như kích thước, hình dạng của khối u.
2. - Siêu âm: Phương pháp này sử dụng sóng âm nên tuyệt đối an toàn cho ngoài bệnh. Ngoài việc chẩn đoán khối u, siêu âm còn giúp đánh giá phần mềm xung quanh, đánh giá các hạch bất thường.

- Chụp cắt lớp vi tính

​​​​Chụp cắt lớp vi tính (đặc biệt có tiêm thuốc cản quang) cho hình ảnh các lát cắt mỏng qua vùng cổ, giúp bác sĩ đánh giá tiết vị trí, hình dạng, kích thước, cấu trúc, khả năng ngấm thuốc cản quang, khả năng xâm lấn đến các cấu trúc xung quanh của khối u,.....

5. Ung thư vòm họng có điều trị được không?

Giống như các phương pháp điều trị ung thư khác, phương pháp được sử dụng phố biến nhất trong điều trị ung thư vòm họng là xạ trị và hóa trị. Ngoài ra, ở giai đoạn đầu, việc phẫu thuật có thể có hiệu quả vì ung thư chưa di căn, tuy nhiên phẫu thuật là ở vòm họng gần các cơ quan quan trọng như mắt, tai, hệ thần kinh,... nên mức độ nguy hiểm cũng cao hơn.

1. 1. Xạ trị

Xạ trị sử dụng các tia năng lượng cao để phá hủy tế bào ung thư. Đối với những khối u vòm họng nhỏ, xạ trị bằng chiếu tia ngoài có thể là liệu pháp duy nhất cần phải thực hiện. Trong những trường hợp khác, việc điều trị có thể kết hợp xạ trị với hóa trị.

Một loại xạ trị khác là chiếu tia bên trong (liệu pháp tia phóng xạ để gần) thường được sử dụng trong ung thư vòm họng tái phát nhằm tiếp cận và tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn.

1. 2. Hóa trị

Hóa trị là sử dụng hóa chất để tiêu diệu tế bào ung thư. Thuốc hóa trị có thể là thuốc viên, viêm tĩnh mạch hoặc cả hai. Hóa trị có thể được sử dụng để điều trị ung thư vòm họng bằng ba phương pháp:

- Hóa trị được thực hiện cùng lúc với xạ trị: Khi kết hợp với xạ trị, hóa trị có thể làm tăng hiệu quả của xạ trị. Tuy nhiên tác dụng phụ của hóa trị cộng thêm tác dụng phụ của xạ trị có thể quá sức chịu đựng của nhiều bệnh nhân.

- Hóa trị sau xạ trị: Hóa trị sau xạ trị với mục đích tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại trong cơ thể, kể cả tế bào ung thư đã di căn. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp được quyết định nhiều bởi khả năng chịu đựng của người bệnh. Nhiều người không có khả năng chịu đựng được những tác dụng phụ và phải ngưng điều trị

- Hóa trị trước xạ trị : Hóa trị hỗ trợ được thực hiện trước xạ trị đơn thuần hoặc trước liệu pháp đồng thời. Phương pháp này cần được nghiên cứu nhiều hơn để xác định hiệu quả điều trị.

• 3. Phẫu thuật

Vì tính nguy hiểm của phẫu thuật tại vòm họng nên nó thường không được sử dụng trong ung thư vòm họng. Đa số, phẫu thuật được chỉ định để cắt bỏ các hạch bách huyết ung thư ở cổ, một số trường hợp được sử dụng để cắt bỏ một khối u ở vòm họng

Điều trị ung thư là tốn kém, người bệnh cần kiên nhẫn và nỗ lực rất nhiều để vượt qua các trở ngại tâm lý trong quá trình điều trị. Việc điều trị kết hợp với chế độ ăn nhiều dưỡng chất có thể giúp hồi phục sức khỏe tốt hơn. Người bệnh cũng cần tuân thủ các lưu ý mà bác sĩ đã ăn dặn sau các đợt hóa trị và xạ trị để làm chậm quá trình tái phát bệnh trở lại.

6. Các phương pháp cải thiện sức khỏe cho người mắc bệnh ung thư vòm họng

Đối với ung thư, các tốt nhất để cảu thiện bệnh là giữ tâm thế bình tĩnh, điều chỉnh thái độ tâm lý lạc quan. Ngoài ra, một lối sống sinh hoạt và ăn uống lành mạnh có thể giúp làm chậm quá trình phát triển của bệnh:

• Kiêng hoàn toàn thuốc lá, rượu bia và các đồ uống có cồn, có gas
• Không ăn thức ăn mặn, thức ăn muối như thịt muối, cá muối, thức ăn lên men như dưa muối, cà muối,...
• Không ăn đồ ăn quá nóng hoặc quá lạnh
• Tập thể dục thể thao để tăng sức khỏe và tăng sức đề kháng cho cơ thể.

Hiện nay, sàng lọc ung thư sớm được coi là biện pháp hoàn hảo trong việc phát hiện và điều trị kịp thời các loại ung thư. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC trang bị hệ thống máy móc tiên tiến: CLVT 128 dãy, MRI 1.5T,... với đội ngũ y bác sĩ giỏi, nhiều chuyên giá, giáo sư đầu ngành tự tin khẳng định là một địa chỉ tin cậy giúp quý khách hàng kiểm tra sức khỏe, sàng lọc, chẩn đoán, điều trị một các nhanh chóng, chính xác và hiệu quả nhất. Để biết thêm nhiều thông tin hơn, quý khách hàng có thể liện hệ số hotline của bệnh viện: 1900 56 56 56.

CN Nguyễn Văn Thuấn

---