Chụp X quang từ xưa đến nay luôn là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được chỉ định đầu tiên khi đi khám bệnh, giúp bác sĩ có cái nhìn cơ bản về vùng cần thăm khám. Chụp X quang đại tràng có bơm thuốc cản quang vào đại tràng được coi là kỹ thuật lâu đời, đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả trong việc chẩn đoán các bệnh lý đại tràng.

1. Chụp X quang đại tràng là gì?

Chụp X quang là kỹ thuật sử dụng tia X để chiếu xuyên qua bộ phận cần chụp đến một tấm cảm biến hay tấm phim, mức độ cản tia X giữa các chất khác nhau tạo ra sự tương phản hình ảnh giữa các bộ phận của phim chụp x quang. Ngày nay, chụp X quang đều là chụp số hóa qua tấm thu nhận điện từ nên hình ảnh rất rõ nét, nhanh chóng và kỹ thuật viên có thể chỉnh sửa một cách rất dễ dàng.

Chụp X quang đại tràng giúp chụp lại toàn bộ khung đại tràng (ruột già) bằng hai cách khác nhau. Cách thứ nhất giống với chụp X quang dạ dày thực quản nhưng thay vì uống thì kỹ thuật viên chụp sẽ bơm thuốc cản quang barium sulphate (BaSO4) vào trong lòng của đại tràng qua đường hậu môn, thuốc sẽ được bơm từ từ cho đến khi người bệnh cảm thấy căng tức ở bụng. Thuốc cản quang barium là muối chứa kim loại nặng không hòa tan trong nước nên rất an toàn với người bệnh.Tương phản hình ảnh X quang thông thường khó đánh giá ruột già tuy nhiên khi bơm thuốc vào sẽ trở nên rất rõ nét, bộc lộ được rất nhiều tổn thương (nếu có) trong lòng đại tràng. Cách thứ hai áp dụng cho một số người có tiền sử dị ứng thuốc hoặc không phối hợp thực hiện kỹ thuật, thay vì bơm thuốc cản quang sẽ được thay thế bằng bơm không khí vào trong lòng đại tràng, giúp đại tràng mở rộng, tăng tương phản để bộc lộ các bất thường.

Ngày nay, với sự phát triển của khoa học - kỹ thuật dẫn đến sự ra đời của nhiều kỹ thuật cao như chụp cắt lớp vi tính hay cộng hưởng từ thì chụp X quang dần được ít chỉ định hơn. Tuy nhiên, với các cơ sở tuyến dưới, ít có điều kiện thì chụp X quang đại tràng có cản quang vẫn là lựa chọn rất thích hợp, giá thành rẻ và hỗ trợ đắc lực về mặt chẩn đoán bệnh cùng với phương pháp nội soi đại tràng.

Hình ảnh chụp X quang đại tràng

2. Khi nào nên đi chụp X quang đại tràng?

Các bệnh lý về đại tràng có biểu hiện lâm sàng rất rõ rệt, tuy nhiên cũng có những bệnh nguy hiểm không hề có các triệu chứng ở giai đoạn sớm, khi phát hiện thì đã diễn biến nặng và khó điều trị. Vì vậy, cần nhận biết các dấu hiệu và kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý về đại tràng, tăng khả năng điều trị khỏi hoàn toàn. Các trường hợp nên đi chụp X quang đại tràng bao gồm:

• Khó đại tiện, đau rát nhiều khi đại tiện, đại tiện ra máu.
• Gặp tình trạng táo bón kéo dài hoặc tiêu chảy mạn tính.
• Bệnh nhân thay đổi thói quen đại tiện.
• Giảm cân đột ngột không tìm được nguyên nhân.
• Nghi ngờ các bệnh lý viêm loét hay tăng sinh bất thường niêm mạc đại tràng (u đại tràng, Polyp).
• Bệnh nhân có tiền sử trĩ (trĩ nội, ngoại), viêm đại tràng.

Hình ảnh X quang trong bệnh lý ung thư đại tràng

3. Các bước thực hiện chụp X quang đại tràng

Đầu tiên, sau khi đã thụt tháo sạch sẽ đại tràng, bệnh nhân được đưa vào phòng chụp, kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn về cách thức thực hiện, tư thế bệnh nhân và giải thích về các sự cố có thể xảy ra trong lúc thụt thuốc. Bệnh nhân cần nghe theo các hướng dẫn của kỹ thuật viên để quá trình quan trọng nhất của chụp X quang đại tràng - thụt thuốc được diễn ra an toàn, nhanh chóng và đạt hiệu quả cao nhất.

Sau khi thụt tháo, bệnh nhân sẽ nằm xoa bụng trong khoảng 3 đến 5 phút để thuốc lấp đầy cả đại tràng. Nếu bệnh nhân cảm thấy có cảm giác gì bất thường cần báo ngay cho kỹ thuật viên để được xử lý. Khi chụp, người bệnh sẽ nằm ngửa trên bàn chụp, kỹ thuật viên chụp khu trú vùng tia vào vùng bụng và căn chỉnh sao cho lấy hết được toàn bộ khung đại tràng trong một lần chụp.

Kết thúc chụp, người bệnh đi vệ sinh hết thuốc và nằm theo dõi chờ đợi kết quả trong khoảng 15-20 phút. Lúc này, người bệnh có thể ăn uống bình thường.

Dụng cụ chụp X quang đại tràng

4. Những lưu ý khi chụp X quang đại tràng

Chụp X quang đại tràng là kỹ thuật dễ thực hiện, đơn giản và ít tác dụng phụ. Tuy nhiên để thu được hình ảnh có chất lượng tốt nhất thì cần sự phối hợp của bệnh nhân, những điều cần lưu ý khi chụp X quang đại tràng đó là:

- Bệnh nhân cần nhịn ăn trước khi chụp ít nhất là 6 - 8 tiếng, tốt nhất từ 12h đêm không nên ăn uống gì để làm trống toàn bộ đại tràng.

- Nếu trong trường hợp người bệnh không nhịn đói được, có thể uống các thức uống lỏng, tuyệt đối không ăn các thức ăn có chứa chất xơ (dễ sinh hơi), uống sữa hay uống đồ uống có ga.

- Người bệnh có thể uống thuốc sổ vào tối hôm trước, dạng viên hoặc lỏng đều được để đạt hiệu quả cao nhất.

- Chống chỉ định chụp X quang đại tràng có cản quang với các bệnh nhân có tiền sử dị ứng thuốc barium, bệnh nhân nghi ngờ thủng ruột, xoắn ruột, nhồi máu mạc treo.

Tóm lại, phương pháp chụp X quang đại tràng có thuốc cản quang là kỹ thuật rất an toàn, giá thành rẻ, dễ thực hiện nhưng mang lại hiệu quả khá tốt đối với chẩn đoán các bệnh lý về đại tràng, đây cũng là một trong các phương pháp dùng để sàng lọc ung thư đại tràng. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC với rất nhiều cơ sở khám chữa bệnh tại Hà Nội từ lâu đã là địa chỉ uy tín không chỉ về chẩn đoán hình ảnh mà còn về rất nhiều chuyên khoa khoa khác. Bệnh nhân có thể đến và trải nghiệm rất nhiều dịch vụ chẩn đoán hình ảnh chất lượng cao tại MEDLATEC như X quang kỹ thuật số (DR), chụp cắt lớp đa dãy (CT) hay cộng hưởng từ (MRI). Bên cạnh máy móc hiện đại là đội ngũ cán bộ y bác sĩ tận tâm với nghề, hết lòng vì bệnh nhân, luôn luôn mong muốn bệnh nhân được trải nghiệm các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt nhất hiện nay để có một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc. Mọi chi tiết xin liên hệ số điện thoại 1900 565656 để được tư vấn và đặt lịch.

KTV Nguyễn Thành Lộc

---