Siêu âm tinh hoàn mặc dù là phương pháp khá nhạy cảm nhưng đang ngày càng được chỉ định rộng rãi vì những giá trị mà nó mang lại. Siêu âm tinh hoàn đóng vai trò quan trọng giúp chẩn đoán những bệnh lý thường gặp ở tinh hoàn như: viêm tinh hoàn, viêm mào tinh, giãn tĩnh mạch tinh, … và đặc biệt là xoắn tinh hoàn- một bệnh lý cấp cứu có nguy cơ phải cắt tinh hoàn nếu không được chẩn đoán sớm.

1. Thế nào là siêu âm tinh hoàn? 

Trước hết, tinh hoàn là 1 bộ phận thuộc cơ quan sinh sản ở nam giới,có chức năng sản xuất tinh trùng và hormon testosterol- chất có vai trò quyết định các đặc tính nam giới. Bình thường, mỗi nam giới có 2 tinh hoàn nằm trong bìu, kích thước ở người trưởng thành khoảng 4x3x2cm, tương đương với trọng lượng khoảng 12-15g. 

Hình ảnh minh họa siêu âm tinh hoàn

Khi có các triệu chứng xuất hiện ở vùng bẹn bìu hoặc nghi ngờ bệnh lý của tinh hoàn, các bác sĩ sẽ có chỉ định siêu âm tinh hoàn. Khi đó, bệnh nhân cần kéo dương vật lên phía bụng, bộc lộ bìu hai bên tạo điều kiện cho quá trình siêu âm diễn ra thuận lợi. Bác sĩ siêu âm đặt đầu dò lên da bìu, chùm sóng siêu âm đi qua các lớp của bìu và tinh hoàn, thu nhận tín hiệu và hiển thị lên màn hình siêu âm. Những hình ảnh này sẽ được phân tích, kết hợp với các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu, tinh dịch đồ,… giúp đưa ra chẩn đoán cuối cùng để có phương pháp điều trị thích hợp. 

2. Ưu điểm của siêu âm tinh hoàn

Giá thành rẻ: so với chụp cộng hưởng từ, siêu âm tinh hoàn có giá rẻ hơn khoảng vài chục lần 

Thời gian thực hiện nhanh: thời gian từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc thăm khám trung bình chỉ khoảng 7-10 phút 

Không nhiễm xạ: sóng phát ra trong quá trình siêu âm hoàn toàn không gây nhiễm xạ như khi chụp X-quang hay cắt lớp vi tính 

Không xâm lấn: So với sinh thiết tinh hoàn, siêu âm có ưu điểm là an toàn, không gây đau, không gây nhiễm trùng hay chảy máu 

Chẩn đoán được đa số các bệnh của tinh hoàn với độ chính xác cao: với những hình ảnh thu được sắc nét, độ phân giải cao giúp bác sĩ phân tích một cách chính xác các bệnh lý của tinh hoàn 

3. Siêu âm tinh hoàn dùng để chẩn đoán những bệnh lý nào? 

Xoắn tinh hoàn 

Xoắn tinh hoàn là bệnh khá ít gặp nhưng lại là tình trạng cấp cứu, đòi hỏi phát hiện càng sớm càng tốt để tránh nguy cơ phải cắt bỏ tinh hoàn. Do đó, siêu âm với ưu điểm là thời gian thăm khám nhanh chỉ vài phút, là phương pháp lý tưởng để chẩn đoán kịp thời tình trạng xoắn tinh hoàn, mức độ thiếu máu của tinh hoàn, những yếu tố rất quan trọng trong việc đưa ra quyết định điều trị đúng đắn.

Ảnh minh họa tinh hoàn bình thường và xoắn tinh hoàn- một bệnh lý cấp cứu cần được phát hiện và xử trí kịp thời

Tràn dịch màng tinh hoàn 

Tràn dịch màng tinh hoàn có thể một bên hoặc hai bên. Tràn dịch màng tinh hoàn một bên thường do nguyên nhân tại tinh hoàn như: viêm nhiễm, chấn thương, u, ...Tràn dịch màng tinh hoàn hai bên thường có các nguyên nhân toàn thân như suy gan, suy thận, ....Siêu âm giúp đánh giá mức độ tràn dịch, tính chất dịch và giúp bác sĩ chọc bớt dịch với trường hợp tràn dịch số lượng nhiều.

Viêm tinh hoàn và mào tinh 

Viêm tinh hoàn và mào tinh có thể xảy ra đồng thời hoặc riêng rẽ. Trong thực tế, viêm mào tinh xảy ra với tỷ lệ cao hơn. Cả hai bệnh lý này thường do các tác nhân vi khuẩn như tụ cầu, liên cầu, … với triệu chứng hay gặp là sưng đau, đỏ da vùng bìu. Siêu âm tinh hoàn góp phần chẩn đoán viêm tinh hoàn- mào tinh, đánh giá mức độ giai đoạn viêm, giúp phân biệt với các bệnh lý khác của tinh hoàn. 

Giãn tĩnh mạch tinh 

Giãn tĩnh mạch tinh là bệnh khá thường gặp dẫn đến tình trạng vô sinh ở nam giới trưởng thành. Bệnh gặp chủ yếu ở bên trái và thường không có triệu chứng hoặc chỉ đau nhức nhẹ vùng bẹn bìu. Siêu âm là phương pháp đầu tay và có độ chính xác rất cao trong chẩn đoán bệnh lý này. Ngoài ra, siêu âm giúp chẩn đoán mức độ giãn, giúp cho bác sĩ chuyên khoa có phương pháp điều trị thích hợp. 

Giãn tĩnh mạch tinh- một bệnh lý thường gặp ở nam giới trưởng thành

Nang mào tinh hoàn 

Nang mào tinh hoàn ít khi có triệu chứng mà thường được phát hiện tình cờ khi đi siêu âm tinh hoàn. Siêu âm có thể phát hiện được các nang rất nhỏ, cỡ khoảng vài milimet. Do vậy, siêu âm tinh hoàn là phương pháp rất tốt để phát hiện các nang ở mào tinh. 

U tinh hoàn 

U tinh hoàn là bệnh lý hiếm gặp, đa phần là u ác tính. Siêu âm là phương pháp đầu tiên giúp định hướng chẩn đoán u tinh hoàn, mức độ phát triển, lan tràn của u, từ đó thực hiện thêm các kỹ thuật thăm khám chuyên sâu hơn. 

Chấn thương tinh hoàn 

Chấn thương tinh hoàn thường xảy ra sau một lực tác động mạnh vào vùng bìu, hay gặp ở những người chơi thể thao. Triệu chứng bên ngoài hay gặp là sưng đau, tím da vùng bìu. Siêu âm không những phát hiện được vùng tổn thương, mức độ chấn thương mà còn phát hiện các dấu hiệu khác như tụ dịch, tụ máu trong tinh hoàn, dưới da bìu,… 

Sàng lọc tiền hôn nhân 

Hiện nay, siêu âm kiểm tra tinh hoàn trước khi kết hôn cũng đang được thực hiện một các khá phổ biến. Siêu âm giúp phát hiện các bất thường về hình thái, các u hoặc nang trong tinh hoàn và mào tinh có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của nam giới. 

Có thể nói siêu âm tinh hoàn với những ưu điểm vượt trội của mình như: nhanh chóng, giá thành rẻ, độ chính xác cao là kỹ thuật thăm khám không thể thiếu trong các bệnh lý tinh hoàn. Không những thế, tinh hoàn là cơ quan sinh sản của nam giới nên việc chẩn đoán sớm và chính xác các bệnh lý của tinh hoàn lại càng cần thiết. Vì vậy, việc lựa chọn cơ sở khám chữa bệnh uy tín và chuyên sâu về bệnh lý tinh hoàn tuy là bước đầu tiên nhưng lại vô cùng quan trọng. Hệ thống bệnh viện và phòng khám đa khoa MEDLATEC có đội ngũ các bác sĩ tận tâm, giàu kinh nghiệm cùng với máy móc hiện đại, là một địa chỉ tin cậy trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tinh hoàn.

Hi vọng bài viết này mang lại những thông tin bổ ích để mọi người hiểu hơn về vai trò quan trọng của siêu âm trong chẩn đoán các bệnh lý tinh hoàn cũng như sáng suốt lựa chọn được cơ sở khám chữa bệnh uy tín. 

ThS.BSNT Triệu Quang Tĩnh

---