Họng là bộ phận quan trọng, đóng vai trò lớn trong hệ hô hấp của cơ thể con người. Vì vậy, chức năng của họng ảnh hưởng trực tiếp đến việc điều chỉnh dòng không khí vào và ra khỏi cơ thể, tham gia trong quá trình hát, nói, và ăn uống. Chính vì thế, khi họng có bất kỳ bất thường nào, việc sinh hoạt hàng ngày sẽ bị ảnh hưởng trong đó có u hạ họng - một trong những vấn đề mà nhiều người gặp phải. MEDLATEC qua bài viết này sẽ cung cấp những thông tin cơ bản liên quan đến u hạ họng và những giải pháp kèm theo. Hãy cùng theo dõi bài viết này nhé!

Cấu tạo của vùng họng

Cấu tạo họng gồm nhiều bộ phận. Mỗi bộ phận sẽ đóng vai trò khác nhau để họng thực hiện đúng chức năng như amida, thanh quản,..Họng, đường ăn và đường thở là những bộ phận nằm giao nhau, trong đó, đường ăn bao gồm miệng, họng, thực quản, dạ dày và đường thở bao gồm mũi, họng, thanh khí quản.

Họng có cấu tạo giống như cấu tạo của mũi và miệng, cổ họng có một lớp biểu mô bề mặt bao gồm chất nhầy lông mao và lớp nhầy sinh lý phủ bên trên. Họng bao gồm mũi họng nằm bên trên, hầu họng nằm ở giữa và hạ họng nằm ở dưới. Hạ họng được chia làm 3 vùng là : xoang lê ở hai bên, vùng sau sụn nhẫn, thành sau hạ họng.

Hình ảnh giải phẫu vùng họng

Vùng hạ họng (nằm phía trên thanh quản) - nơi thức ăn đi vào từ vòm họng và hầu họng. Nắp thanh quản (nằm ở hạ họng) - có cấu trúc như cái nắp, có chức năng là đóng lại trong khi nuốt để giữ thức ăn và đồ uống không tràn qua khí quản gây sặc.

U hạ họng

U hạ họng được chia thành u lành tính và u ác tính (ung thư)

Đối với u lành tính, khi người bệnh ngay khi có các biểu hiện bất thường nghi ngờ có khối u xuất hiện ở họng thì không nên chủ quan, lơ là hoặc tự ý điều trị khi chưa biết được tình trạng bệnh chính xác bản thân đang gặp phải để tránh gặp các hệ luỵ cho sức khỏe. U hạ họng lành tính thường có tính chất phát triển chậm, ranh giới rõ, bờ đều, không có khả năng di căn hay nguy hiểm tới tính mạng, có thể điều trị khỏi được. Một số u hạ họng lành tính hay gặp như: u xơ, u nang, Polyp hạ họng,....

Khi thăm khám, bác sĩ sẽ xác định rõ ràng nguyên nhân gây ra khối u lành tính ở hạ họng và tình trạng bệnh, người bệnh cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa. Bên cạnh đó, bệnh nhân cần thực hiện thêm các phương pháp như nội soi tai mũi họng, chụp X-quang hay chụp CT vùng mũi xoang,... Từ những thông tin này, bác sĩ sẽ đưa ra được kết luận chính xác về tình trạng bệnh và hướng điều trị phù hợp, tối ưu. Do khối u ở hạ họng là lành tính nên sẽ được điều trị với các phương pháp chính là sử dụng thuốc hoặc phương pháp xâm lấn.

U hạ họng ác tính

Theo thống kê, ung thư hạ họng nam giới chiếm tỉ lệ cao nhất và đi kèm là tỉ lệ tử vong của căn bệnh phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và cách điều trị của bệnh nhân. Độ tuổi thường mắc phải u hạ họng thường ở 45 đến 65 tuổi với tỷ lệ 5 nam mắc u hạ họng thì có 1 người nữa mắc bệnh.

Ung thư hạ họng thường xuất hiện ở vị trí hạ họng. Nếu ung thư lan rộng vào thanh quản thì được gọi là ung thư vùng hạ họng khu vực thanh quản. Ung thư vùng hạ họng được chia thành 4 giai đoạn tương tự như những loại ung thư khác đó là:

• Giai đoạn 1: kích thước khối u khoảng 2cm. Đây là giai đoạn đầu, tế bào ung thư chưa lan đến các vị trí khác mà chỉ phát triển tại vùng hạ họng.
• Giai đoạn 2: kích thước khối u lớn hơn 2cm và nhỏ hơn 4cm. Ở giai đoạn này, khối u đã lan ra các vị trí lân cận.
• Giai đoạn 3:kích thước khối u lớn hơn 4cm ảnh hưởng tới một vài bộ phận như: dây thanh âm, thực quản, người bệnh nổi hạch
• Giai đoạn 4: Khối u đã xâm lấn tới sụn và xương, phần mềm, bệnh nhân có thể nổi hạch cả hai bên cổ và di căn xa ra những bộ phận khác.

Hình ảnh u hạ họng

Nguyên nhân ung thư hạ hong

Hiện nay, vẫn chưa có một nghiên cứu nào đưa ra nguyên nhân rõ ràng gây ung thư hạ họng. Tuy vậy, những nguyên phổ biến thường gặp ở bệnh nhân như :

• Hút thuốc lá: thuốc lá có nhiều chất độc hại ảnh hưởng sức khỏe con người, đặc biệt là vùng họng của người sử dụng. Vì đây là bộ phận tiếp xúc đầu tiên khi khí độc từ thuốc lá vào cơ thể
• Nghiện rượu: sử dụng rượu kéo dài ảnh hưởng trực tiếp tới vùng niêm mạc họng và hút thuốc lá cùng với nghiện rượu là hai yếu tố nguy cơ cao nhất gây nên bệnh.
• Vệ sinh răng miệng kém: Vệ sinh răng miệng không tốt tại môi trường cho vi khuẩn sinh sôi, nảy nở và tác động trực tiếp đến vùng họng.
• Virus HPV: virus HPV là một trong số những nguyên nhân tác động đến vùng hạ họng.
• Kích thích mạn tính vùng họng do trào ngược dạ dày thực quản cũng là yếu tố gây bệnh.
• Hội chứng Plummer-Vinson: các dấu hiệu như khó nuốt, thiếu máu
• Môi trường: Ô nhiễm môi trường hoặc công nhân tiếp xúc với A-mi-ăng, bụi gỗ cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Triệu chứng

Triệu chứng ung thư hạ họng thường không có những dấu hiệu đặc trưng mà người bệnh có thể dễ dàng phát hiện được. Bệnh có những triệu chứng như sau:

• Rối loạn nuốt: khó nuốt và nuốt vướng
• Đau họng kéo dài, tăng dần và có thể ảnh hưởng đến tai hoặc mũi.
• Nổi hạch vùng cổ: hạch nổi ở vùng cổ và có thể sờ thấy được như rắn, chắc, di động hạn chế,..
• Giai đoạn muộn: người bệnh sút cân, khó thở và giọng nói thay đổi

Khó nuốt là một trong những triệu chứng của u hạ họng

Các phương pháp chẩn đoán

Hiện nay có nhiều phương pháp chẩn đoán u hạ họng là lành tính hay ác tính. Mỗi cơ sở y tế đều có thể thực hiện các biện pháp cùng với kỹ thuật y tế tiên tiến giúp quá trình chẩn đoán được chính xác vào hiệu quả. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

• Soi thanh quản-hạ họng: nội soi thanh quản hạ họng bằng ống cứng hoặc ống mềm giúp đánh giá trực tiếp tổn thương những yếu tố như vị trí, kích thước, sinh khiết chẩn đoán.

Hình ảnh nội soi phát hiện khối u hạ họng

• Giải phẫu bệnh: đây là phương pháp cho kết quả chính xác nhất và có thể kết hợp chọc tế bào hạch để xác định xâm lấn hạch của khối u.

• Chụp cắt lớp vi tính vùng cổ: đây là phương pháp khá phổ biến và được áp dụng cho nhiều bộ phận trên cơ thể con người. Nhờ phương pháp này, bác sĩ có thể đánh giá sự lan rộng của khối u tới hạch cổ hoặc tổ chức xung quanh. Trên cắt lớp vi tính trước tiêm biểu hiện bằng khối có tỷ trọng mô mềm ở vùng hạ họng và sau khi tiêm thuốc cản quang, khối u và di căn hạch thường biểu hiện sự ngấm thuốc không đồng nhất. Ngoài ra trên hình ảnh cắt lớp vi tính chúng ta sẽ đánh giá được hệ thống hạch lân cận, di căn xương,...

Hình ảnh u dưới niêm mạc vùng hạ họng bên phải, có thâm nhiễm vào thượng thanh môn bên phải tại MEDLATEC

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI là phương thức được lựa chọn để xác định giai đoạn khối u trong ung thư hạ họng do độ phân giải cao, hình ảnh mô mềm đánh giá tốt, phát hiện với sự lan rộng quanh dây thần kinh. MRI cũng phát hiện sớm với những thay đổi về của tủy xương, mặc dù không phải tất cả những thay đổi của tủy xương đều biểu hiện sự lan rộng của khối u. Đặc điểm hình ảnh MRI trên một số chuỗi xung:
• T1W: Khối u thường đồng tín hiệu so với cơ
• T2W: Khối u thường đồng tín hiệu đến tăng tín hiệu so với cơ. Trên chuỗi xung xóa mỡ (T2 FS hoặc STIR) rất có giá trị. Ngoài ra có thể thấy dịch trong tai giữa là phổ biến nhưng không đặc hiệu.
• T1 C+(Gd): Khối u ngấm thuốc đối quang từ không đồng nhất.

Hình ảnh khối u thành sau hạ họng của một bệnh nhân tại MEDLATEC

• Xơ hóa sau xạ trị có thể được phân biệt với khối u tái phát hoặc khối u còn sót lại trên MRI nếu xơ hóa trưởng thành. Trong những trường hợp như vậy, sẹo xơ hóa có tín hiệu thấp trên T2W và không ngấm thuốc đối quang từ. Sự thay đổi xơ hóa sớm không thể phân biệt được với khối u còn sót lại/tái phát, vì cả hai đều có thể tăng tín hiệu trên T2W và thể hiện sự ngấm thuốc.

Nguyễn Huy Bách 

---